Môn học: Kinh tế đô thị
ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC BẬC CAO HỌC
HỌC PHẦN: KINH TẾ ĐÔ THỊ
SỐ TÍN CHỈ: 2
- Giảng viên phụ trách
Học hàm/học vị, họ và tên |
Bộ môn/Ban |
Email liên lạc |
TS. Nguyễn Lưu Bảo Đoan |
Đô thị học và quản lý đô thị Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, TPHCM |
|
TS. Nguyễn Hòang Bảo |
Khoa Kinh tế Phát triển – Đại học Kinh tế Tp. HCM |
nguyenhoangbao2003@yahoo.com |
- Điều kiện tiên quyết
Học viên có kiến thức kinh tế vi mô và vĩ mô, trình độ tiếng Anh ở mức khá để đọc hiểu tài liệu tham khảo
- Giới thiệu môn học
Kinh tế học đô thị không phải là môn học về những ngành kinh tế trong đô thị. Kinh tế đô thị dựa trên nền tảng chính là lý thuyết kinh tế vi mô, được kết hợp với ngành khoa học vùng (regional science) và ngành học về sử dụng đất và giao thông. Kinh tế đô thị với tư cách là một ngành kinh tế học ra đời trong những năm 1960 ở Hoa Kỳ. Với sự tham gia nghiên cứu và ứng dụng của các nhà kinh tế học trong những năm sau đó, ngành này đã phát triển mạnh mẽ bao gồm phần lý thuyết nền tảng (mô hình thành phố đơn tâm) và phần ứng dụng dựa trên đặc điểm phân bổ không gian của hoạt động kinh tế và nhà ở tại các thành phố của Hoa Kỳ.
Tùy vào từng thời kỳ, kinh tế học đô thị có những trọng tâm phát triển về mặt lý thuyết và ứng dụng khác nhau và được phát triển chủ yếu ở Bắc Mỹ và châu Âu. Trong những năm gần đây, các vấn đề được học giả trong lĩnh vực này quan tâm bao gồm quần tụ hoạt động kinh tế (agglomeration/ clustering) và hiệu quả kinh tế do quần tụ hoạt động kinh tế, sự lan tràn của kiến thức, quá trình đô thị hóa, và phân bổ lao động và việc làm. Các học giả từ khu vực Đông Á và Đông Nam Á như tại Thailand và Việt Nam cũng đã bắt đầu quan tâm đến lĩnh vực này từ những năm 2000.
Những kiến thức có được từ môn kinh tế học đô thị sẽ giúp sinh viên hiểu được các quy luật kinh tế chi phối hoạt động và hành vi của con người trong vùng đô thị và trong thành phố. Những quy luật này sẽ là cơ sở giúp sinh viên đánh giá hiệu quả của quy hoạch đất đai trên cơ sở kinh tế. Đồng thời những quy luật kinh tế này hỗ trợ sinh viên trong am hiểu bất động sản và thị trường bất động sản.
- Các mục tiêu học tập
Học viên áp dụng những kiến thức cơ bản về kinh tế vi mô để tìm hiểu về phân bổ hoạt động kinh tế theo quy luật khách quan trong thành phố và trong vùng đô thị và vai trò của quy hoạch trong phát triển kinh tế. Thông qua thảo luận sâu và nghiên cứu tài liệu về những tranh luận cụ thể của giới học giả quy hoạch và kinh tế, học viên sẽ có kiến thức nâng cao về lý thuyết và ứng dụng của kinh tế học đô thị xoay quanh các yếu tố ảnh hưởng quyết định về vị trí địa lý của doanh nghiệp, vai trò của cơ sở hạ tầng đối với hoạt động kinh tế, và phân bổ lao động việc làm và dân cư. Quan trọng nhất là học viên sẽ được khơi gợi trí tò mò khám phá cách thức các sự vật hoạt động theo những quy luật kinh tế trong vùng không gian đô thị.
- Phương pháp giảng dạy
Học viên phải đọc trước các bài đọc bắt buộc trước mỗi buổi lên lớp và phải chuẩn bị trả lời các câu hỏi gợi ý để thảo luận. Ngoài ra học viên được khuyến khích đọc thêm các bài báo có liên quan các chủ đề tương ứng. Bài thi giữa kỳ nhằm đánh giá sự am hiểu lý thuyết của học viên.
Bài kiểm tra giữa kỳ
Bao gồm các vấn đề lý thuyết liên quan mô hình thành phố đơn tâm, đa tâm, quy hoạch sử dụng đất, và phân bổ lao động trong thành phố. Bài kiểm tra được thực hiện vào cuối buổi học 4.
Bài tiểu luận cuối khóa
Anh /Chị phân tích một chính sách đang được ban hành ở cấp trung ương hoặc địa phương có tác động tới những lĩnh vực sau: quần tụ hoạt động kinh tế trong vùng đô thị, phân bổ lao động và dân cư trong đô thị, bất động sản, quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch đô thị, và giao thông trong đô thị. Anh/Chị viết khuyến nghị gửi cho bộ phận ban hành chính sách tương ứng nêu ra luận điểm của mình với văn phong phù hợp và từ ngữ mang tính chuẩn xác dựa vào các kiến thức kinh tế và kinh tế học đô thị.
*Yêu cầu: bài viết tối đa 5 trang, Spacing: 1.5, font: Times New Roman, Size: 11, Margin: 1 in
*Bài viết phải ghi rõ trích dẫn và nguồn gốc trích dẫn, mọi hành vi sao chép bất hợp pháp sẽ có điểm 0.
*Nếu các chính sách không được phổ biến rộng rãi thì yêu cầu đính kèm với bài phân tích.
Hạn chót nộp bài phân tích chính sách: học viên nộp bài làm tại phòng thi và ký tên nộp bài vào ngày thi cuối khóa theo lịch của trường như khi tham gia kỳ thi bình thường.
- Tài liệu học tập, tham khảo
Bắt buộc:
O’ Sullivan, A. Urban economics. 6th Edition. McGraw-Hill Irwin, New York, NY. 2007.
Antier, G. Những chiến lược của các vùng đô thị lớn. Armand Colin, Paris, 2005
Tham khảo thêm:
Arnott and McMillen. A Companion to Urban Economics, Blackwell Publishing, Oxford. 2006.
- Cách thức đánh giá kết quả học tập
- Điểm quá trình: 50%
Bài kiểm tra giữa khóa: 20%
Tham gia thảo luận trong lớp: 30%
- Bài luận phân tích chính sách: 50%
- Các chính sách giảng dạy áp dụng trong môn học
Học viên không được để chuông điện thoại reo và làm ảnh hưởng đến sự chú ý của thành viên khác trong lớp.
9. Nội dung chi tiết
Buổi |
Nội dung |
1
|
Nguồn gốc và chức năng của thành phố
Quần tụ họat động kinh tế (agglomeration and firm clustering)
Bài đọc bắt buộc:
Các trả lời và bài báo đọc thêm cần chuẩn bị:
Khái niệm quan trọng cần lưu ý: quần tụ doanh nghiệp (firm clustering), quần tụ hoạt động kinh tế (agglomeration), hiệu quả kinh tế cục bộ (localization economies), hiệu quả kinh tế do đô thị hóa (urbanization economies), tính kinh tế do quy mô (economies of scale), tính kinh tế do đa dạng trong lĩnh vực (economies of scope). |
2 |
Sử dụng đất trong đô thị : Mô hình thành phố đơn tâm (monocentric city)
Bài đọc bắt buộc:
Các trả lời và bài báo đọc thêm cần chuẩn bị:
Khái niệm quan trọng cần lưu ý: monocentric cities, polycentric cities, time cost (chi phí thời gian) vs out-of pocket cost (chi phí trực tiếp) |
3 |
Sử dụng đất trong đô thị : Mô hình thành phố đơn tâm (monocentric city)
Bài đọc bắt buộc:
Các trả lời và bài báo đọc thêm cần chuẩn bị:
Khái niệm quan trọng cần lưu ý: Hàm định giá thuê đất (bid rent function), phân khu chức năng (zoning), quy hoạch (planning), quy hoạch theo kịch bản (scenario planning), quy hoạch cắt lớp (transect planning), quy hoạch chiến lược vùng (regional strategic planning) |
4 |
Phân bổ lao động và việc làm trong đô thị
Bài đọc bắt buộc:
Bài thi giữa kỳ |
5 |
Sự phát triển của đô thị và tranh luận về phát triển bền vững của đô thị
Bài đọc bắt buộc:
Các trả lời và bài báo đọc thêm cần chuẩn bị:
Khái niệm quan trọng cần lưu ý: thành phố đơn tâm (monocentric city), thành phố đa tâm (polycentric city), phát triển nhảy cóc (urban sprawl, sprawl), phát triển nén (urban compactness), mật độ dân số (population density). |
6 |
Giao thông trong đô thị
Bài đọc bắt buộc:
Các trả lời và bài báo đọc thêm cần chuẩn bị:
Khái niệm quan trọng cần lưu ý: phương tiện giao thông công cộng (mass transit, public transportation), phát triển theo định hướng phương tiện giao thông công cộng (Transit Oriented Development TOD), lý thuyết về địa điểm (location theory). |